Sancılı yıllar

Sancılı yıllar

Bazı tarihi olaylar ne yazık ki geride bazen acı bazen de tatlı, kalıcı izler bırakır. Bu olaylardan biri de birinci dünya savaşıdır. Bu savaşın en kalıcı iz bırakan olaylarından birisi de bugün yüzüncü yıl anma etkinliklerini düzenlediğimiz mübadele olmuştur.

Yani birinci dünya savaşının en önemli sonucudur mübadele. Bu mübadelenin hayırlı tarafları da olmuştur mutlaka. Ancak nüfus değişimi genel olarak ardında büyük bir dram bırakır, yaradır ve bu yaranın izleri kalıcı olur.

Şu gerçeği bir kere herkesin bilmesi gerekiyor. 1924 mübadelesi dönemin Yunanistan Başbakanı Venizelos tarafından getirildi. Mübadele iki taraflı bir anlaşmadır. Tek taraflı mümkün değil yaşama geçirilemez. Nitekim Venizelos, giriştiği bu büyük macerada acı gerçeği görünce bu sefer doğruya döndü ve elindeki mevcut Yunanistan’ı kalabalıklaştırmak için Anadolu’daki Helen nüfusu istedi.

Büyük devletleri de buna ikna etti ve Türkiye de bunu kabul etmek zorunda bırakıldı. Çünkü savaştan savaşa koşturmuş ve bunalmış, yorulmuş bir ülkenin artık bazı konularda daha fazla direnecek durumu söz konusu değildi. Trablus’tan bu yana on yıl boyunca savaşmış bir millet artık yorgun düşmüştü.

Birinci dünya savaşı birçok ülke için dört yıl sürmüş olsa da Osmanlı aralıksız on yıl boyunca savaşmak zorunda kalmıştı ve uluslararası konsorsiyuma karşı koyacak güçleri tükenmişti. Bu nedenle o günkü koşullarda iki ülke arasında nüfus mübadelesini zorunlu kılmıştır diye düşünebiliriz.

Mübadele ile birlikte Anadolu’dan bir buçuk milyon, kadın, erkek, çoluk çocuk Yunan tarafına göç ettirildi. Göç edenler o dönemde çeşitli şehirlere yerleştirildi. Hatta son dönemde Yunanistan’a göç edenler geldikleri şehirlerin önüne “nea” yani yeni diyerek yaşatmaya çalışıyorlar.

Aradan o kadar uzun süre geçse de anılar unutulmuyor. Karşıya bir buçuk milyon insan giderken karşı topraklardan bizim Anadolumuza beş yüz bin insan getirildi ve gelenler halihazırdaki binalarda iskan edilmeye başlandı.

Türkiye’ye gelen nüfus için özel çalışmalar yapıldı ve bu aileler büyük ölçüde memnun kaldı. Yine de tam memnun kaldılar denilemez. Çünkü dünyada hiçbir göçmenin, göç ettiği ülkeyi tamamen sevmesi mümkün değil. Geldiği ülkesini, yaşamının önemli bir bölümünü geçirdiği için eskiye özlem duymaya devam eder. Kendisine sunulan olanaklarla onun ilk anda durumunun düzelmesini sağlayamaz.

Yine de ülke olarak geçmiş yıllarda da sık sık göçmen kabul edildiğinden Yunanistan’a göre yaşanan sorunlar ülkemizde kolaylıkla atlatıldı. Osmanlı döneminde Rumeli’den, Kafkasya’dan, Kırım’dan, Rusya’dan göçmen alma geleneğimiz sayesinde büyük sosyal krizler yaşanmadan mübadeleyle gelenler yerli yerine oturdu.

Ama şunu unutmamakta yarar var. Mübadele yaşamın içinde sonuç olarak sıkıntılı bir süreçtir. Bulgaristan’tan, Yunanistan’dan, Romanya’dan gelen insanları Anadolu’da ücra bir şehre yerleştirirseniz, bu o insanlar için zor bir süreçtir. Ülkemize gelenler ise kısmen, bazı şeylere intibak edemedilerse de Türkiye’nin değişim ve gelişiminde çok büyük katkıları oldu.

Şöyle genel bir değerlendirme yapmak gerekirse; Rumca bilmeyen Karamanlı Ortodoks Türk nüfus Yunanistan’a gönderildi. Karamanlı Türkler, Oğuzlardı. Ortodokslardı ancak Türk’tüler. Yunan alfabesiyle Türkçe yazarlardı. Yunancayı hiç bilmezlerdi. Bu topluluğun gitmesiyle birlikte ülkemiz önemli bir grubunu kaybetti. Göndermek zorundaydık çünkü Yunanistan ve büyük devletler grubu Karamanlı Türkleri de mübadeleye dahil ettiler.

Ülkemize gelen nüfus ise Batı Trakya’dan, adalardan, Selanik’ten, Yanya’dan ve Girit’ten gelen Müslümanlardı. Girit’ten gelenler orada Türkçeyi epeyce unutmuşlar ve okullarda da hiç öğrenmemişlerdi. Yani Müslümanlardan Türkçeleri zayıf olanlar vardı.

Bir asır geçti mübadelenin üzerinden, artık her şey yerli yerine oturdu. Son olarak temennimiz, insanların bundan böyle yerlerinden yurtlarından, şehirlerinden olmadan, huzurlu, sağlıklı, keyifli ve mutlu bir yaşam sürmeleridir. Mübadele acısıyla tatlısıyla tüm dünyaya örnek olmuştur, bir daha yeryüzünün hiçbir bölgesinde yaşanmaması en büyük dileğimizdir.